Hindoenieuwjaar

Of het nu Holi, Divali of de eerste dag van de Chaitra Navratri is; allen worden door velen benoemd als hindoenieuwjaar. Zo werd ook op de dag van Holi o.a. door een Hindoestaans gemeenteraadslid en een populaire pandit op TV West en in de krant verkondigd dat Holi het nieuwe hindoejaar is. Dat is natuurlijk verwarrend! Hoe zit dit nu?

Allereerst is het belangrijk om te weten dat er binnen de praktisering van de Hindoe Dharma verschillende jaartellingen zijn. De Vikram Samvat en Shaka Samvat zijn de bekendste. Samvat kan worden vertaald als gebied of jaar. De Vikram Samvat is de kalender die als voornaamste hindoekalender wordt beschouwd. Dit systeem is vernoemd naar degene die deze jaartelling heeft ingesteld, koning Vikramaditya. In de Bhavishya Purana wordt Vikramaditya beschreven als de eerste grote koning in de hindoegeschiedenis. Hij stond bekend als een zeer toegewijd en oprecht persoon. Bij zijn geboorte werd hij al gezegend door alle goddelijke gedaantes en al op zeer jonge leeftijd begon hij jarenlange ascese te beoefenen. Uiteindelijk verwierp hij de Shaka Samvat en stelde hij de Vikram Samvat in.

De Shaka Samvat wordt namelijk als niet-hindoeïstisch van aard gezien. Shaka’s waren Iraanse ruiterstammen die tussen de zevende eeuw voor Christus en vierde eeuw na Christus onder andere in India leefden. In dat opzicht kan de Shaka Samvat worden gezien als een (oude) Perzische kalender. Echter, later zou koning Shalivahana Vikramaditya hebben verslagen en de Shaka Samvat wederom hebben ingesteld. De Shaka Samvat wordt vandaag de dag als nationale kalender van India gehanteerd. De Vikram Samvat en Shaka Samvat beginnen op dezelfde datum, namelijk de eerste dag na nieuwe maan in de hindoemaand Chaitra (tevens de eerste dag van de Chaitra Navratri), maar verschillen 134 jaar met elkaar. Om het jaartal volgens de Vikram Samvat na te gaan, tellen we 56 of 57 jaar op bij het jaartal volgens de gregoriaanse kalender. Als we het jaartal volgens de Shaka Samvat willen weten, trekken we 76 of 77 jaar af van het gregoriaanse jaartal (afhankelijk van of het hindoenieuwjaar volgens de gregoriaanse kalender al heeft plaatsgevonden).

In India staat de eerste dag van het nieuwe hindoejaar onder andere bekend als Gudi Padwa, Samvatsar Padwo, Ugadi, Yugadi en Cheti Chand. Op deze dag wordt het nieuwe hindoejaar ingeluid. Volgens de Vikram Samvat begint morgen (21 maart 2015) het jaar 2072 en volgens de Shaka Samvat het jaar 1938. Volgens berekeningen zou morgen ook het 5117e jaar van de kaliyuga van start gaan. Deze uitleg doet het hele idee dat Holi en Divali het hindoenieuwjaar zouden zijn, teniet. Echter zijn er door de eeuwen heen twee systemen ontstaan binnen de hindoejaartelling: amaavasyaanta en purnimaanta. Volgens het amaavasyaanta-systeem beginnen hindoemaanden met nieuwe maan en eindigen deze ook met nieuwe maan, terwijl in het purnimaanta-systeem maanden met volle maan beginnen en eindigen. Het amaavasyaanta-systeem wordt vooral gehanteerd in Zuid-India*, terwijl het purnimaanta-systeem vooral in Noord-India** wordt gehanteerd.

Over het purnimaanta-systeem ben ik overigens niets tegengekomen in de hindoegeschriften. Ik weet eerlijk gezegd ook niet hoe dit systeem is ontstaan. Het is wel het enige systeem dat Holi als nieuwjaar acht, terwijl het qua jaartal wel uitgaat van de Vikram Samvat maar niet qua datum. Het amaavasyaanta-systeem en het purnimaanta-systeem verschillen daardoor vijftien dagen met elkaar, de periode tussen Holi en Chaitra Navratri, die bekend staat als de Kharvaas, een ongunstige periode voor sanskars en nieuwe ondernemingen. Divali wordt hoofdzakelijk in Gujarat en Nepal als nieuwjaar gevierd. Het systeem dat zij hanteren, noemen zij het Kaartikaadi Vikram Samvat, terwijl zij het systeem waarbij in Chaitra het nieuwe jaar begint, Chaitraadi Vikram Samvat noemen. Ook de Kaartikaadi Vikram Samvat ben ik in de hindoegeschriften niet tegengekomen. Op basis van mijn research concludeer ik dus dat de nieuwe maan in de maand Chaitra (maart-april) de eerste dag van het nieuwe hindoejaar is, wat gelijk staat aan de eerste dag van de Chaitra Navratri.

*Gujarat, Maharashtra, Andhra Pradesh, Karnataka, Tamil Nadu, Kerala, West Bangal, Assam, Tripura
**Jammu, Kashmir, Punjab, Haryana, Rajasthan, Himachal Pradesh, Uttarakhand, Uttar Pradesh, Madhya Pradesh, Bihar, Chhattisgarh, Jharkhand, Orissa