181 jaar geleden (1834) werd de slavernij formeel afgeschaft in het toenmalige Britse rijk. Het zou nog tot 1863 duren voordat de slavernij formeel afgeschaft werd in het Nederlandse rijk. De slaven waren echter nog niet “vrij”. Nog tien jaar moesten ze min of meer gedwongen hetzelfde werk als voorheen doen, met een magere vergoeding als loon. Pas na deze periode waren ze werkelijk “vrij”.
Deze transitieperiode was meteen bedoeld om een groot probleem op te lossen. De slaven die het zware werk op de (zeer winstgevende) suikerrietplantages verrichtten, zouden dit vrijwel zeker niet meer willen verrichten na deze tien jaar. Daarom werden er in deze tien jaar gezocht naar goedkope huurlingen (alternatieve slaven) die dit werk konden overnemen. Voor Suriname zijn er onder meer Chinezen en Javanen geronseld om dit werk te doen, maar blijkbaar waren de plantagehouders niet tevreden, want in 1872 werd de blik geworpen op Brits-Indie.
De Engelsen hadden al langer ervaringen met het misbruiken van Hindoestanen als “indentured labourers” (contractarbeiders). Slavernij was, zoals gezegd, al in 1834 afgeschaft in Engeland, waarop toentertijd het contractarbeiderstelsel is ingevoerd om de plekken van de slaven op de plantages in te vullen. Grove schattingen wijzen erop dat ten tijde van dit systeem (dat liep van 1834 tot 1917, het einde van de eerste wereldoorlog) bijna twee miljoen Indiërs naar meer dan 19 koloniën in alle delen van de wereld zijn vervoerd. Ter vergelijking: in de Verenigde staten van Amerika waren er op het hoogtepunt van de slavernij (telling van 1860) zo’n 3,9 miljoen slaven, voordat de slavernij in 1965 werd afgeschaft.
Waarom leren wij in onze geschiedenisboeken op school wel van alles over de slavernij in Amerika, maar worden twee miljoen Indiërs vergeten?
Het contractarbeiderstelsel was dus al een goed geoliede machine bij de Britten. In 1872 besloten de Nederlanders om een verdrag met hun af te sluiten om zo “koelies” te rekruteren voor de plantages van Suriname. Zo geschiedde en op 5 juni 1873 arriveerde de Lalla Rookh uit Kolkata in Suriname.
Het moet voor de overlevenden van deze boottocht een helse reis zijn geweest. “Shri Ram ke Desh” (het land van Rama), zoals de arkatiya’s Suriname noemden, was toch maar een paar dagen reizen? Het bleken er 99. Van de 410 mensen die in Kolkata op de boot stapten, kwamen er 399 levend aan. Er zouden nog 63 schepen volgen, goed voor in totaal 34.304 (levende) “kantraki’s” op Surinaamse bodem. Het laatste schip, “Dewa”, kwam in 1916 aan. De omstandigheden op de schepen moeten erbarmelijk zijn geweest. Van de “Surinaamse” schepen heb ik geen data gevonden, maar van de schepen die naar de Caribieën gingen in 1856-1857, was de gemiddelde mortaliteit 17%, voornamelijk door besmettelijke ziektes als cholera, dysenterie en mazelen. Deze konden makkelijk overspringen, aangezien de kantraki’s net als slaven vervoerd werden.
Bij het woord “contractarbeider” denk je misschien aan een man/vrouw die een contract tekent zoals nu op kantoor, en zich daaraan houdt, met instemming van werkgever en -nemer. Weinig mis met zo’n systeem toch? Echter, de mensen die deze contracten tekenden, onze voorouders, zijn voornamelijk afkomstig uit de huidige Indiase provincies Uttar Pradesh en Bihar. Dit waren over het algemeen mensen die leefden van de landbouw. Velen waren analfabeet en/of spraken alleen hun lokale spreektaal (Bhojpuri en Avadhi, waaruit later het Sarnami is ontstaan) en niet het officiële Hindi/Urdu. Velen hadden nooit een pen aangeraakt; hun handtekening was een vingerafdruk. De contracten waren in het Engels opgesteld. Zelfs nu, in 2014, spreekt in India slechts 5% van de mannen en 3% van de vrouwen vloeiend Engels. Ik denk dat daarmee voldoende is gezegd over deze misleiding.
De meest schandelijke rol in deze misleiding spelen – voor mij persoonlijk – echter de arkatiya’s die per contract (dus per verwoest leven/gezin) werden betaald om iemand naar een plantage te lokken. Deze mensen waren niets anders dan profiteurs die hun eigen volk hebben verraden. Helaas is dat iets wat de Hindoestanen nog wel vaker is overkomen…
Tot slot nog iets over de afkomst van onze voorouders. Zoals al eerder gezegd waren de meeste kantraki’s afkomstig uit Uttar Pradesh en West-Bihar. Waarom daar vandaan? Dit waren (en zijn) dichtbevolkte gebieden met een populatie die voornamelijk afhankelijk is van de landbouw. Echter, de Britten hadden de vruchtbare gronden in beslag genomen om hier opium (dit werd aan China verkocht) of indigo (een dure kleurstof voor de textielindustrie) op te verbouwen. Met als logisch gevolg dat er hongersnoden volgden en een populatie van kansarme mensen die wanhopig op zoek waren naar een beter leven. Oftewel: een win-winsituatie voor misbruikers.
De geronselde zielen werden via de trein naar Calcutta gebracht en daar in depots geplaatst, waar ze werden gehuisvest totdat er een boot beschikbaar was om ze naar de bijbehorende kolonie te brengen. Elke kolonie had een eigen depot; het was puur toeval dat bepaalde in welk depot iemand terechtkwam. Hele families werden zo verscheurd. Dit is ook terug te zien in de achternamen van Hindoestanen wereldwijd; zo heb je Ramautar in Suriname, Ramoutar in Trinidad, Sewrattan en Seurattan hetzelfde etc.
De omstandigheden op de plantages waren erbarmelijk. De kantraki’s deden in feite het werk van de slaven, met hiervoor een kleine vergoeding. Misbruik van vrouwen door de opzichters, schendingen van mensenrechten, lijfstraffen voor het minste en geringste waren dagelijkse kost. De mortaliteit was dan ook erg hoog. Van de eerste 3833 kantraki’s stierven er 797 tijdens hun 5-jarige contract (een mortaliteit van 20.7%, 1 op de 5!). Dit verbeterde later wel, maar het feit blijft dat er veel mensen gestorven zijn tijdens het werk aan uitputting, verwaarlozing, tropische ziekten en wie weet wat nog meer. Ik krijg rillingen als ik alleen al aan de kindersterfte denk. Ook ondervoeding was een dagelijks feit. Ik hoorde het verhaal dat Hindoestanen kwie-kwie leerden eten, alleen omdat de bakra’s dat toelieten; ze vonden deze vis teveel op een insect lijken en moesten er niks van hebben, dus het was prima dat de “koelies” dit visten en aten. Zo groot was de overlevingsdrang van onze voorouders.
Baba aur Mai, ik kus uw beiden voeten, jullie waren onvoorstelbaar sterk.
De kantraki’s hebben enkele malen gewelddadig geprotesteerd tegen hun uitbuiters. Het bekendst is de opstand van 1902 op de plantage Mariënburg, waar na een aangekondigde loonsverlaging (tegen het contract in!) de directeur werd belaagd en in stukjes gekapt. Hierna werden meer dan 20 Hindoestanen doodgeschoten en in een massagraf gedumpt. De locatie van dit graf is nog steeds niet gevonden. Na de contractperiode van vijf jaar konden de kantraki’s kiezen voor een terugreis naar India of zich zelfstandig vestigen met een stukje land in Suriname. Van de 34.000 kozen er ongeveer 23.000 voor de laatste optie, waarvan wij de nakomelingen zijn.
Voor de geïnteresseerden: Er zijn twee mooie interviews op YouTube te vinden waar Kantraki’s wat vertellen over hun ervaringen. Zie de bronnen voor de YouTube-links. Daarnaast is er op de website van Suryamedia een e-book over de Hindoestaanse diaspora te vinden, waarin ook verhalen van Kantraki’s zijn beschreven in het Nederlands.
Noot: Dit zijn gegevens en verhalen die ik zelf gehoord en/of gelezen heb. Wat hier staat, is voor zover ik kan nagaan gecontroleerd door bronnen, die ik onderaan mijn artikel heb vermeld. Echter, de geschiedenis van ons volk is er een die voornamelijk oraal is overgebracht. Met een orale geschiedenis is bronvermelding iets wat niet mogelijk is, want het vertelde is per definitie subjectief. Er zullen altijd meerdere perspectieven zijn, die ongetwijfeld niet allemaal ter sprake zijn gekomen. Aanvullingen, correcties, andere perspectieven en andere feedback is daarom iets wat ik verwelkom! Ik lees dit commentaar graag onder het artikel.
Bronnen:
- https://en.m.wikipedia.org/wiki/Slavery_in_the_United_States
- https://www.nationalarchives.gov.uk/records/research-guides/indian-indentured-labour.htm (deze link werkt niet meer)
- https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/26994/misleide-migranten.html
- https://www.trouw.nl/tr/nl/4328/Opinie/article/detail/1214269/2008/05/20/Ook-Hindoestanen-zitten-met-pijnlijk-verleden-opinie.dhtml
- https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Hindoestanen
- https://ajitvadakayil.blogspot.nl/2010/04/indentured-coolie-slavery-reinvented.html?m=1 (deze link werkt niet meer)
- https://www.striking-women.org/module/map-major-south-asian-migration-flows/indentured-labour-south-asia-1834-1917
- https://m.gahetna.nl/collectie/index/nt00345 (deze link werkt niet meer)
- The Last Kantraki: https://www.youtube.com/watch?v=esEn3psdzFM en https://www.youtube.com/watch?v=bhrPsTfy8X8
- Interview met een andere kantraki (in het Sarnami): https://www.youtube.com/watch?v=MffGZGVGbwg
- https://www.nickerie.nl/Nickerianen%20-%20Herinneringen/Marhe-R%20-%20Sarnami%20-%20erfenis%20van%20de%20kantraki%27s%20in%20verdrukking.htm
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_English-speaking_population
Verhaal van mijn par-nanie ging als volgt:
Op een gewone dag werd zij geroepen voor haar huis. Ze ging kijken en zag een paar mannen met een wagen. De tolk (Indiase man) zei dat haar moeder ziek was en naar haar vroeg. Ze zouden haar wegbrengen met de auto, dan was ze er sneller. Ze overlegde met haar man en pakte haar spullen. Onderweg sloegen ze een andere weg in, mijn par-nanie zag dat en zei “broer, u gaat de verkeerde kant op, mijn moeder woont aan de andere kant”. Hij zei tegen haar dat ze niet naar haar moeder gaat en haar nooit meer zal zien. Bij de boot aangekomen zag ze huilende vrouwen en mannen, ook zij huilde. In Suriname moest ze apart slapen, ze mochten niet praten met de mannen. Na enkele jaren hard werken kregen ze iets meer vrijheid en leerde ze daar haar nieuwe man kennen. Ze kregen samen een zoon. Ze kregen te horen dat de dag van terugkeren aankwam. ze was klaar om te vertrekken maar deed het niet. Met baby in haar arm en spullen in de andere keerde ze terug naar hem en zei; als ik nu weg ga dan laat ik hier weer een gezin achter. Ze hebben land gekregen. Par-nana overleed en par-nanie hertrouwde, kreeg 3 dochters waaronder mijn nanie. Tweede par – nana stierf ook gauw daarna. Par – nanie werd uit haar huis gegooid door haar dronken zoon en schoondochter midden in de nacht. Ze kwam uiteindelijk lopend bij mijn nanie die al 8 kinderen had, ze wilde daar niet blijven. Mijn moeder vertelde dat par-nanie iedere dag huilde en de blanke mensen uitschold voor honden omdat ze haar van haar gezin hadden beroofd in India, ze liet ook een baby zoontje achter naast haar man. Zij werd dus ontvoerd uit UP.
Ik ben trots vandaag de dag dat door hun effort, bloed-zweet en tranen wij het goed hebben. Ja we hebben 3 continenten getrotseerd dankzij hun. Ik buig diep voor ze en leg mijn hoofd nederig op hun voeten.
Brits Guyana en Trinidad/Tobago delen dezelfde verhalen als Su.
Hallo Dholki, wat een verschrikkelijke situatie heeft je parnani meegemaakt. Zo zie je maar wat voor enorm leed onze voorouders hebben meegemaakt door de ronselingen en het bedrog van de Britse en Nederlandse heersers. Wij zijn uiteindelijk goed terechtgekomen, maar wat onze voorouders allemaal hebben moeten doorstaan, is verschrikkelijk. Dat kunnen wij ons niet eens voorstellen. Diep respect voor hen!
Beste Ranjita,
Als het ik goed begrijp, zijn de Sanatan Dharma en Arya Samaaj stromingen die door de hindoestanen zelf is ontwikkeld en niet voortkomt in de Boeken?
Hallo Guest, de stromingen zijn inderdaad door de mens ontstaan. Oorspronkelijk is er één Dharma, maar de mens heeft deze verdeeld door aparte groeperingen te creëren.
@Guest, 03-06-2014 19:31
https://www.thevedicfoundation.org/authentic_hinduism/sanatan_dharm-part_I.htm
Mijn opa’s en oma’s uit India hebben nooit gesproken over het Hinduïsme maar wel over de Sanatans. Ik ben tevreden met het bewijs beschreven op de site hierboven. God heeft één religie geschapen voor de hele wereld. Het woord Hindu komt van het Perzische woord Indus, maar ergens in 1921 maakte Gandhi er Hindustani van om de geschillen tussen Moslims en Sanatans, plus de taal, te doen bedaren. Sanatan Dharm (de enige echte Goddelijke Dharm) werd al beschreven in eeuwenoude boeken. Arya Samaj is geen Dharm, is bedacht door een Swami (?) in 1873 of zo. Ik vergelijk dit met de Ohm > Om en de AUM, de eerste twee zijn niet de juiste klanken. De enige oerklank vanuit het Indiase Vedsiche wetenschap is AUM en wordt anders gereciteerd. Kan je nagaan hoeveel liedjes, bhajans en mantra’s verkeerd worden bezongen. God is Sanatan en God is AUM. En dat is elk mens op aarde.
Dit kan voor veel mensen schokkend of verwarrend zijn, het is eerder informatief bedoeld. Ik hoop dat die dag aanbreekt waarin iedereen gaat beseffen dat wij allemaal wereldwijd dezelfde Dharm hebben, wat een zalige gedachte. Hierbij doe ik ook mijn voorouders een plezier door ze te eren dat zij er geen probleem van maakten zoals wij dat doen in NL of elders op de wereld als Indiase immigratie-baccha’s/nazaten.
Ik denk dat het goed is om niet zo stellig te zijn met benamingen, want ook daarmee creëren we verschillen tussen mensen en dat kan de harmonie verstoren, terwijl dharma ons juist universaliteit, saamhorigheid en harmonie leert. Eenheid in diversiteit.
Het woord Hindoe gaat veel verder terug dan de Perzen, namelijk naar het oeroude Sanskriet. Zie ook: [url=https://hindoedharma.nl/hindoeisme/inleiding/naam-van-het-hindoeisme]Naam van het Hindoeïsme[/url]
Arya Samaaj betekent nobele samenleving. Dat is ook dharma. Het woord Arya komt ook voor in de Veda’s als zeer belangrijke dharma.
Wat betreft de Vedische uitspraak is er niet één standaard. Er zijn verschillende richtlijnen voor het uitspreken van de klanken. Zo is er al een verschil tussen het reciteren van mantra’s uit de Shukla Yajurveda en de Krishna Yajurveda. In de ene wordt de retroflexe sha uitgesproken als een kha (bijv. pookha i.p.v. poosha). Toch zijn beide correct, omdat de voorschriften daarop duiden. Het lijkt me dus niet juist om te stellen dat veel liedjes, bhajans en mantra’s verkeerd worden bezongen.
Ik ben het ermee eens dat je niet moet focussen op de verschillen maar meer op de overeenkomst. Maar sommige zaken moeten we noemen zoals ze zijn. Ook de ouders van Swami Dayanand waren Sanatans. Swami Dayanand heeft als brahman prachtig mooie dingen gedaan vooral voor de vrouwen in de samenleving en de gelijkheid tussen man en vrouw hersteld.