Hertrouwen volgens het hindoeïsme blijft een actueel onderwerp. Het hindoeïsme beschouwt het huwelijk als een zuivere en spirituele verbinding die verder gaat dan alleen de wereldse aspecten van leven en liefde. In hoeverre mag je dan hertrouwen?
De spirituele betekenis van het huwelijk
In het hindoeïsme beschouwen de heilige geschriften het huwelijk als een heilige en spirituele verbintenis. Volgens het Rigveda (10.85) is het huwelijk, ook wel vivaah genoemd, een zuivere en bijzondere band tussen een man en een vrouw. De etymologie van vivaah benadrukt dat het huwelijk iets unieks is, dat speciale rechten en verantwoordelijkheden met zich meebrengt: “Visheshena vahati iti vivaaha.” Dit betekent dat het huwelijk bijzonder is en een diepere betekenis heeft dan alleen een wettelijke of sociale verbintenis.
Tijdens de vivaah sanskaar, een ritueel dat de overgang naar het huwelijksleven markeert, beloven de partners elkaar trouw, liefde, en vertrouwen, ongeacht de omstandigheden. Dit ritueel vormt de brug van de levensfase van celibaat (brahmacharya ashrama) naar het gezinsleven (grihasta ashrama). Het huwelijk wordt dan ook gezien als een belangrijke stap in het spirituele en sociale leven.
De rituelen van het huwelijk
Het hindoeïstische huwelijk is rijk aan rituelen die elke stap van de ceremonie doordrenken met betekenis en symboliek. Elk ritueel heeft een specifieke spirituele bedoeling en helpt de partners om de diepte van hun verbintenis te begrijpen.
Tijdens de huwelijksceremonie speelt Agni, de god van het vuur, een belangrijke rol. Agni fungeert als getuige van de beloften die de partners aan elkaar doen. De rituelen omvatten vaak het maken van offers aan Agni, die de verbrandingsceremonie leidt en de zegen van de goden brengt. Dit zorgt ervoor dat de beloftes in de aanwezigheid van een goddelijke getuige worden afgelegd, wat de heiligheid van de verbintenis benadrukt.
De verschillende rituelen tijdens het huwelijk, zoals het rond de heilige vuur lopen (saptapadi) en het afleggen van beloften, hebben diepgaande spirituele en ethische betekenissen. Deze rituelen helpen de partners om de verantwoordelijkheden van hun huwelijk te begrijpen en de symboliek ervan te integreren in hun leven. Ze dienen als hulpmiddelen om het spirituele aspect van hun verbintenis te ervaren en te omarmen.
Het huwelijk als sanskaar
De vivaah sanskaar is een van de belangrijkste sanskaars (rituele overgangsriten) in het hindoeïsme. Net zoals andere sanskaars zoals de moeran sanskaar en janew sanskaar, vindt de vivaah sanskaar slechts één keer in iemands leven plaats. Na de vivaah sanskaar is er geen terugkeer naar de levensfase van celibaat. De rituelen zijn bedoeld om de partners bewust te maken van hun verantwoordelijkheden in de levensfase van gezinsleven en om hen te helpen deze verantwoordelijkheden serieus te nemen.
Echtscheiding en hertrouwen
Hoewel het hindoeïsme het huwelijk als een heilige en onherroepelijke verbintenis beschouwt, erkent het ook dat er omstandigheden kunnen zijn waarin een huwelijk niet kan blijven bestaan. Deze omstandigheden kunnen onder andere huiselijk geweld, misbruik, vernedering, disrespect en overspel omvatten. De geschriften bieden richtlijnen voor het beëindigen van een huwelijk in dergelijke gevallen en erkennen de gelijke rechten van mannen en vrouwen in dit proces.
Echtscheiding in de geschriften
De Hindoegeschriften, zoals de Rigveda, bieden voorbeelden en richtlijnen voor echtscheiding. Ze erkennen dat zowel mannen als vrouwen rechten hebben en situaties waarin een huwelijk beëindigd kan worden. Deze teksten helpen om de gelijkheid van geslachten te benadrukken en bevestigen dat de beslissing om te scheiden gerechtvaardigd kan zijn onder bepaalde omstandigheden.
Voorbeelden van hertrouwen
Het hindoeïsme bevat verschillende verhalen over hertrouwen. In de Mahabharata hertrouwt koning Shantanu met Satyavati, nadat hij al gescheiden was van Ganga. In de Ramayana zien we dat Tara, de vrouw van Sugriva, onder dwang door Bali wordt gehuwd, maar later terugkeert naar haar eerste echtgenoot. Mandodari, de weduwe van Ravana, trouwt met Vibhishana uit politieke overwegingen. Deze verhalen tonen aan dat hertrouwen niet ongewoon is en een manier is om het leven verder te zetten.
Volgens de Atharvaveda (13.3.1) is het voor weduwes mogelijk om opnieuw te trouwen. De Veda beschrijft hoe zij met rouw om kunnen gaan en biedt de optie van hertrouwen aan. Dit toont aan dat, anders dan veel hindoes beweren, hertrouwen niet beperkt is tot mannen en dat vrouwen gelijkwaardige rechten hebben volgens de hindoegeschriften.
De Rigveda (10.191.3) onderstreept ook dat de mantra’s met gelijke rechten zijn gegeven aan mannen en vrouwen.
समानो मन्त्रः समितिः समानी समानं मनः सह चित्तमेषाम।
समानं मन्त्रमभि मण्त्रये वः समानेन वोहविषा जुहोमि॥
samāno mantraḥ samitiḥ samānī samānaṃ manaḥ saha cittameṣām.
samānaṃ mantramabhi maṇtraye vaḥ samānena vohaviṣā juhomi.
De mantra’s zijn met gelijke rechten gegeven. Moge ook uw gedachten harmonieus zijn. Moge uw aard open staan zonder discriminatie. Uw geest en bewustzijn dienen harmonieus te zijn. Ik geef u deze mantra’s net als aan mannen en geef u allen gelijke krachten om deze mantra’s tot u te nemen.
De uitdagingen van de moderne tijd
In de huidige samenleving zien we een toename van echtscheidingen en een veranderende kijk op het huwelijk. Mensen trouwen vaak te snel, verliezen hun liefde voor elkaar, of communiceren niet effectief. De ideale visie van een perfect huwelijk, zoals afgebeeld in de verhalen van Rama en Sita, komt niet altijd overeen met de realiteit. Veel mensen begrijpen niet volledig wat een huwelijk inhoudt of wat de rituelen betekenen. Dit gebrek aan begrip kan leiden tot een gebrek aan betrokkenheid en respect voor de huwelijksverbintenis.
De impact van onwetendheid
Veel gehuwde mensen zijn zich niet bewust van de diepere betekenis van de huwelijksrituelen en de beloftes die ze hebben afgelegd. Dit kan leiden tot een oppervlakkige benadering van het huwelijk, waarbij de spirituele en ethische aspecten over het hoofd worden gezien. Het is belangrijk om de waarde van de rituelen te begrijpen en deze bewust in je leven te integreren.
Hertrouwen als een weloverwogen beslissing
Het hindoeïsme staat hertrouwen toe, maar het is belangrijk dat deze beslissing goed doordacht is. Een huwelijk moet gebaseerd zijn op wederzijds begrip, vertrouwen, tolerantie en communicatie. Het is geen spel dat je kunt beëindigen en opnieuw starten zonder de implicaties te overwegen. Partners moeten hun beloftes en verplichtingen serieus nemen en streven naar een harmonieuze en ondersteunende relatie.
Vanuit het hindoeïsme kan samenwonen ook worden gezien als een vorm van huwelijk, zolang het gebaseerd is op respect en wederzijdse verantwoordelijkheid. Hoewel de vivaah sanskaar, als een rituele sanskaar, slechts één keer in iemands leven zou moeten plaatsvinden, kunnen andere vormen van huwelijk, zoals samenwonen of een eenvoudig inzegeningsritueel, passend zijn binnen de moderne context. Het belangrijkste is dat de partners zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden en de spirituele waarde van hun verbintenis begrijpen.
Door de oude rituelen te begrijpen en ze te combineren met de realiteit van de hedendaagse levensomstandigheden, kunnen hindoes een evenwicht vinden tussen respect voor traditie en de praktischen van hun dagelijks leven. Het doel is om een harmonieuze en respectvolle relatie te creëren, gebaseerd op begrip en toewijding, en met respect voor de oorspronkelijke rituelen en tradities.
Vond je dit artikel waardevol?
Draag jij het delen van dit soort kennis een warm hart toe? Jouw bijdrage is van harte welkom!
Elke donatie helpt ons om de gratis diensten van HindoeDharma.nl mogelijk te maken. Dit omvat kosten voor boeken, webhosting, technische applicaties en meer.
Daarnaast gebruiken we een deel van de bijdragen om boodschappen en warme maaltijden uit te delen aan minderbedeelden, als onderdeel van onze inzet voor karma yoga en maatschappelijke betrokkenheid.
