Het dienen van onze medewezens wordt als een belangrijke waarde gezien binnen het hindoeïsme. Het hindoeïsme beschrijft de schepping als een kosmische verbondenheid tussen alle levensvormen. Door deze verbondenheid te benadrukken, mededogen te tonen, elkaar te dienen en giften te schenken aan behoeftigen dienen we het Goddelijke. Dit noemen we “daan”.
Onbaatzuchtige dienstverlening
De essentie van “daan” is het dienen van behoeftigen. Of het nu gaat om iemand die voedsel nodig heeft, kennis, bescherming of medicijnen; “daan” omvat alles wat medewezens de nodige vooruitgang kan bieden en waar we niets voor terug verwachten. We doen dit vanuit een innerlijke roeping, een gevoel van liefde, verbondenheid en plichtsbesef. Daarom wordt “daan” vaak ook wel vertaald als “liefdadigheid”. Hierbij wordt al snel gedacht aan inzamelingsacties voor hongerige kinderen in Afrika of de natuur die wordt bedreigd. Maar dat hoeft niet. Het kan ook simpelweg het schenken van een broodje zijn aan één van de zwervers in onze woonplaats. We kunnen dit ook wel “seva” noemen, onbaatzuchtige dienstverlening.
Dātavyamiti yaddānaḿ dīyate’nupakāriṇe
deśe kāle ca pātre ca taddānaḿ sāttvikaḿ smṛtam – Bhagavad Gita 17.20
De gift die vanuit een plichtsbesef wordt geschonken, zonder eigenbelang, op het juiste tijdstip, op de juiste plaats en aan de juiste persoon; die gift wordt als zuiver beschouwd.
Beloonde dienstverlening
Vandaag de dag komen we het begrip “daan” vooral tegen wanneer een pandit ons heeft bijgestaan bij onze rituelen, in welke vorm dan ook. Een bekende “daan-traditie” is het schenken van een “sidha”. Een sidha is een bundel van zuivere etenswaren, zoals rijst, meel en gele erwten. Het was de bedoeling dat de pandit met behulp van de sidha een eenvoudige maaltijd kon bereiden. Zo’n sidha bevatte niet meer dan nodig was om de pandit in deze primaire levensbehoefte te voorzien. Enerzijds was het dus een waardering voor zijn diensten, een uiting van dankbaarheid, en anderzijds was het een vorm van behoeftevoorziening die vanuit een plichtsbesef werd verricht.
Geldbeloningen
De traditie van de “sidha daan” wordt nog steeds door vele Hindoes gevolgd, maar nu krijgt de pandit er ook een geldbedrag naast. Een geldbedrag kan worden beschouwd als toepasselijker wanneer we kijken naar de huidige tijd, plaats en omstandigheden, waarin geld het voornaamste ruilmiddel is om te voorzien in onze levensbehoeften. Doorgaans is de waarde van dit geldbedrag gebaseerd op de keuze van de yajamaan en de vraag wat hij kan missen of over heeft voor de dienst. Soms vraagt de pandit een reiskostenvergoeding en/of een vergoeding voor de kosten die zijn gemaakt om de yajamaan van de benodigdheden te voorzien. Maar er zijn ook pandits die tarieven vaststellen voor hun diensten. Wanneer de pandit een tarief noemt, wordt hij door velen al snel scheef aangekeken.
Geldlustige pandits
Het is niet vreemd dat op deze manier wordt gereageerd. In de praktijk zien we immers dat sommige pandits veel geld vragen voor hun diensten. Zo zijn er pandits die 200 euro vragen voor een eenvoudige janma kundali of 500 euro voor een graha shaanti puja. Zij lijken niet te werken vanuit een plichtsbesef, maar vanuit een winststreven. We merken dit ook vaak bij de diensten van zo’n pandit. Mantra’s worden afgeraffeld, rituelen worden ingekort en er is geen tijd om vragen te stellen; alles moet zo snel mogelijk gebeuren of de pandit zit op een voetstuk en wil zijn kennis niet delen. Aan de pandit is vaak te merken met wat voor intentie hij te werk gaat. De pandit wordt door velen immers gezien als een vertegenwoordiger van de Hindoeïstische leer. In zijn gedrag en uitingen dient dit dan ook naar voren te komen. Onbaatzuchtigheid en nederigheid zijn belangrijke waarden binnen het Hindoeïsme. Geld vragen voor religieuze diensten past daar niet bij.
Nederlandse regelgeving: “Daan getuigt van loondienst of ondernemerschap”
De Nederlandse regelgeving gooit er nog een schepje bovenop als het gaat om daan in de vorm van geld. Zij zien dit namelijk niet als religieuze traditie, maar als inkomen door werkactiviteiten. De meeste pandits (zowel winststrevende als onbaatzuchtige) ontvangen hun daan naast een uitkering of betaalde baan. De Nederlandse regelgeving bestempelt dit als zwartwerken, wat strafbaar is. Iedere Nederlander – dus ook iedere pandit – is immers verplicht om zijn inkomen bekend te maken bij de Belastingdienst en hier belasting over te betalen. Pandits met een winststreven worden als ondernemer gezien en dienen ingeschreven te staan bij de Kamer van Koophandel. Deze pandits dienen dan, naast de inkomstenbelasting, ook omzetbelasting te betalen.
Van religieuze traditie naar inkomen
Het komt er dus op neer dat pandits die geld ontvangen voor hun diensten, dit te allen tijde dienen op te geven bij de Belastingdienst. Zij zijn hiermee dus ook verplicht om in ieder geval inkomstenbelasting af te dragen. Het percentage van de inkomstenbelasting was 33,10 tot 52 procent in 2012 en is dit jaar gestegen naar maar liefst 37 tot 52 procent, afhankelijk van het jaarlijkse inkomen. Dat is pittig in deze dure tijden, zeker als de pandit niet alleen zichzelf dient te onderhouden, maar ook zijn gezin en eventueel zijn ouders. Toch hebben veel pandits besloten om hun maatschappelijke functie niet op te geven en de Hindoegemeenschap te blijven dienen door toegewijde Hindoes te blijven begeleiden in hun godsbeleving. Zij zijn hierbij wel genoodzaakt om geldbedragen in rekening te brengen, zodat zij zichzelf niet in de vingers snijden door hun religieuze dienstverlening.
Hogere tarieven van pandits
De Nederlandse overheid verplicht pandits dus eigenlijk om (hogere) tarieven te stellen. Dat neemt echter niet weg dat bedragen van 500 euro voor een ritueel van maximaal 4 uur wel erg hoog zijn. Zo’n pandit komt namelijk uit op een uurloon van 125 euro. Als we kijken naar het gemiddelde uurloon van Nederlanders (www.gemiddeld-inkomen.nl), dan zien we dat deze pandit bruto ruim 2,5 keer zoveel verdient als een tandarts en ongeveer 3,2 keer zoveel als een piloot, op basis van een 40-urige werkweek. Helaas zijn er veel pandits die dit soort bedragen in rekening brengen, waardoor pandits – ook zij met redelijke tarieven – al snel het label ‘geldklopper’ op hun hoofd krijgen geplakt wanneer zij geld vragen voor hun diensten.
Achterklap uit de Hindoegemeenschap
Vorig jaar is dit een agendapunt geweest tijdens een vergadering van de Hindoe Raad Nederland. Er blijken Hindoes te zijn die brieven sturen naar het UWV en de Belastingdienst over pandits en de verdiensten die zij middels ‘zwartwerken’ (zoals de Nederlandse regelgeving dat noemt) verkrijgen. Hierdoor is de controle van het UWV en de Belastingdienst op pandits strenger geworden. Pandits zijn nu dus eigenlijk genoodzaakt om de waarde van hun daan door te geven aan de Belastingdienst en belasting te betalen over deze verdiensten die voortkomen uit een traditie, omdat zij anders een boete krijgen. Hiermee worden de tarieven van pandits hoger. Vanwege de belasting moet de pandit immers al snel een bedrag van rond de 100 euro per puja rekenen om een redelijk centje over te houden aan de verdiensten en het tarief ook redelijk te houden voor de toegewijde Hindoes die hem benaderen.
Yajña-dāna-tapaḥ-karma na tyājyaḿ kāryameva tat
yajño dānaḿ tapaścaiva pāvanāni manīṣiṇām – Bhagavad Gita 18.5
Het verrichten van yagya’s, daan en tapa dient niet te worden opgegeven; deze dienen als plicht te worden beschouwd, want deze zuiveren zelfs de grote zielen.
Nederlandse regelgeving bedreigt daan-traditie
Wat voor toegewijde Hindoes een belangrijke traditie is die vanuit een roeping, plichtsbesef en toewijding wordt verricht om de kosmische verbondenheid tussen de mensen te benadrukken, wordt door de Nederlandse overheid dus vanuit een economisch oogpunt bekeken, beperkt en bestempeld als een loon in ruil voor diensten. Onze religieuze traditie wordt door de Nederlandse overheid dus eigenlijk gezien als een loondienst waarbij de gebedsdienst als werkactiviteit wordt beschouwd en de verrichter (de pandit) als werknemer. Hierbij wordt niet gekeken naar de bijzondere waarde die dit ritueel heeft voor toegewijde Hindoes, noch naar de feiten dat veel pandits geen geld vragen en dat veel pandits onbaatzuchtig diensten verlenen vanuit hun toewijding (bhakti) en maatschappelijk plichtsbesef.
Belang daan-traditie voor Hindoes
Voor vele Hindoes is de pandit een vertegenwoordiger van iets hogers, iemand die geleerd is in de Hindoenormen, -waarden, -rituelen en -tradities. Hij begeleidt de toegewijden in hun godsbeleving door zijn kennis te delen en helpt hen hun toewijding aan het Goddelijke te offeren middels rituelen en tradities. Dit doet hij allemaal zonder enig winstoogmerk. Sterker nog, pandits maken veel onkosten. Denk maar eens aan de reiskosten, de uren die hij steekt in gesprekken met toegewijden, de uren die hij wijdt aan zelfstudie om de gemeenschap nog beter van dienst te kunnen zijn en de onkosten die hij maakt om de spullen te kopen die nodig zijn voor de rituelen. Dit is voor toegewijde Hindoes van grote waarde en daarom willen zij de pandit graag iets schenken. De Belastingdienst hecht helaas geen waarde aan dit religieuze belang en ziet de daan meteen als loon uit werkactiviteiten.
Vrijheid van godsdienst
Is dit niet in strijd met de vrijheid van godsdienst, één van onze grondrechten (Universele verklaring van de rechten van de mens, artikel 18)? Godsdienstvrijheid houdt in dat een ieder het recht heeft om een godsdienst te beoefenen en de richtlijnen hiervan in de praktijk te brengen. Voor moslims is het toegestaan om dieren te slachten of een burka te dragen, en voor Jehova’s is het toegestaan om een bloedtransfusie te weigeren, ook al gaat dit ten koste van het leven van een individu, hetzij een kind of een volwassene. Waarom wordt onze Hindoeïstische daan-traditie dan beperkt en bestempeld tot het economisch werkverkeer? Waarom moeten wij de essentie van onze daan-traditie veranderen om geen boete te krijgen?
Onbegrip van de daan-traditie
Er zijn overigens ook veel mensen in de Hindoegemeenschap die de daan-traditie niet praktiseren en zo min mogelijk willen schenken aan pandits, terwijl zij wel willen profiteren van hun diensten. Zo zijn er mensen die de pandit bijvoorbeeld maar 7 euro geven voor een dienst van drie uur lang. Ook zijn er mensen die de pandit helemaal niets geven voor hun diensten. Nu hoor ik sommige mensen al zeggen: “Ja, maar pandits horen niet om het geld te werken.” Deze mensen lijken de daan-traditie, net als de Nederlandse regelgeving, te beperken tot een loondienst en de waarde hiervan niet te begrijpen. Dat is jammer. Wanneer zij zichzelf in de situatie van de pandit plaatsen, zullen zij hier wellicht anders over oordelen en zichzelf afvragen: “Is dit rechtvaardig?”
Opofferingen van pandits
Stelt u zich eens voor dat u pandit bent en een ritueel van drie uur lang moet verrichten voor een gezin. Alvorens houdt u telefonische en persoonlijke gesprekken met het gezin om de wensen en behoeften na te gaan die het gezin heeft met betrekking tot het ritueel. U maakt de nodige reis- en telefoonkosten. Bovendien maakt u tijd vrij om het gezin van dienst te kunnen zijn. Wellicht heeft u een betaalde baan en neemt u zelfs vrij om het gezin te kunnen begeleiden in hun godsbeleving. U reciteert drie uur lang allerlei mantra’s en begeleidt de mensen in hun rituele handelingen, vervolgens houdt u nog een katha (verhaal). Uiteindelijk is uw dienst voltooid, krijgt u een maaltijd en wat prasad en tenslotte nemen de mensen afscheid van u zonder u wat te schenken.
Dan heeft u dus reis- en telefoonkosten gemaakt, tijd vrijgemaakt, zelfs vrij genomen van uw betaalde baan, drie uur lang uw best zitten doen en mantra’s zitten reciteren voor uw medemens… Uw benen deden zeer van het zitten en uw keel werd steeds droger van de tientallen mantra’s die u moest reciteren, en vervolgens kan u weer gaan zonder er ook maar iets voor te ontvangen. Het levensonderhoud in Nederland wordt al steeds duurder en toch levert u drie uur van uw kostbare tijd in om uw medemens te dienen en Dharma in stand te houden. Maar de mensen hechten kennelijk zo weinig waarde aan uw opofferingen, dat u niets ontvangt voor uw harde werk. Hoe zou u zich voelen?
(Dit artikel heb ik eens geschreven voor het magazine Ritika van Stichting Hindoe Jongeren. Gepubliceerd vanwege het verzoek om het langs deze weg delen.)
Ik vind dit ook een goeie zaak, een uurtarief van €20 is best redelijk.Immers, een pandit moet ook veel uren in de geschriften duiken om zijn/haar werk goed te kunnen verrichten en daartegenover is een beloning terecht. Maar wat er veel gaande is de laatste jaren, dat pandits een bedrag voor hun geleverde dienst EISEN, en dat is helemaal scheef.Zelfs voor een overlijdingsrituelen is er door een pandit, niet zo gek lang geleden, €700 geeist. Dit is schokkend!!!
Wat je aan daan wilt geven aan een pandit; moet recht uit het hart komen. Niemand verplicht je om een pandit bij je thuis uit te nodigen en gebruik te maken van zijn kennis. Als je oprecht iets wilt geven, moet je goed nadenken wat voor daan jou goed zou stemmen.
Als jij na je pooja met een rekenmachine wilt zitten en vervolgens met tijd en kilometer wil gaan uitrekenen hoeveel daan je gaat geven; Komt het zeker niet uit het hart. (op deze wijze betaal je hem voor zijn diensten) Laat staan dat de investering in de studie van hindi/sanskrit, bestuderen van geschriften, het bijhouden van ontwikkelingen (Grah) ook tijdsintenstief is. (op welke wijze ga je een berekening maken om hem daar een vergoeding in te geven)
De pandit is de eregast op jouw pooja, zonder zijn aanwezigheid kan je wellicht de pooja niet naar volledigheid uitvoeren.
De beginselen van het geven van daan, gaat om het geven van voedsel waren. Rijst, knoflook, daal, masala, fruit, olie, producten uit je eigen voorraadkast.
Daarna kijk je of je de pandit nog een stukje stof, een dhoti, een sjaal of sokken kan geven. Het geen wat je kan missen.
Hiernaast geef je de pandit nog een daan in de vorm van geld. Dat wat je kan missen, al mag het niet veel zijn. Als de pandit ziet dat het oprecht is gegeven, zal hij met een goed gevoel je huis verlaten.
Als laatste, de meeste hindustanen hebben gemiddeld 1 keer per jaar wel een feest bij hun thuis. Ik denk dat de kosten daarvan, vaak hoger oplopen dan het geven van een pooja. Vergeet niet, dat een pooja een feest is, waar je huis een grote mandhir wordt en waar je elke devta en devi uitnodigd. Ik zou zeggen laat je jaarlijkse feest maar achterwege en doe 1 keer per 2 jaar een grote pooja, waar je niet naar de centen om kijkt, maar oprecht ere doet toekomen aan de gene die ere verdienen.
Wat een geweldige uiteenzetting. Interessant om dit allemaal te lezen. Je hebt je huiswerk gedaan zie ik.
Heel mooi en goed artikel.
ik vinden heb belachelijke dat tegenwoordige niet 1 pandit maar 3 pandit mee gaan naar en puja en dat ze eisen geld
per pandit 150 euro voor 2 uur puja
en zeker als het gaat om gezinnen die op minima norm leven.
ik vraag men af of deze pandit wel weten wat daan inhoud.
zulk pandit moet men zeker door geven als zwart bij verdieners
is een discussie onderwerp betreft pandit in nederland
Hallo Robby, een uurloon van 75 euro per pandit is naar mijn mening inderdaad erg veel, zeker als dit zwart wordt verdiend. Ik lees voor het eerst dat er drie pandits naar één puja komen. Wat voor puja was dit, als ik vragen mag?
Ik maak me wel zorgen over dit onderwerp, vooral als ik soms bepaalde bedragen hoor. Aan de andere kant hoor ik vaak over pandits die hoge geldbedragen vragen, maar ik heb helaas nog nooit een geval gehoord waarin een yajamaan dit weigerde of hierover in discussie is gegaan met de pandit zelf. Waar gaat het mis?
Geachte heer Robby,
Ik ben het met u volkomen eens dat er een verandering moe gaant komen.
Dat zou in het vervolg gaan beteken dat als u een pandit nodig heeft u ook de B.T.W van de pandit zou moeten gaan betalen. ( Dat is 21% boven op de kosten die moeten nog gaan komen.)
Als u de pandit zelf gaat ophalen scheelt het voor u reiskosten zo niet, (Dat hoort u dat ook te gaan betalen.)
Dan komt de uurloon van de pandit er ook nog eens erbij.( hoeveel tijd heeft de pandit nodig voor het ceremonie)
Dus u kunt op u vingers gaan rekenen wat een pandit gaat kosten.
Met Vriendelijke Groet,
Dhr.Pt.Jagdew
Met Vriendelijke Groet,
Geachte mevrouw Ranjita-devi,
U heeft een mooie website.!!!
Met Vriendelijke Groet,
Dhr.Pt.Jagdew
Dank je wel, Jagdew!
Ik zou graag willen weten wat een pandier vraagt voor kaam kiria in een dag? Met vriendelijke groet t
Rosie mahabier
Hallo Rosie, dat verschilt per pandit; elke pandit heeft zijn eigen tarieven.
Beste Rossie,
Volgens de veda is het onmogelijk om een kaam kria ij 1 dag af te ronden.
Beste mensen,
Wat hier allemaal door een ieder zijn of haar mening of ervaring geschreven wordt respecteer ik er veel.
Mijn mening is als het toch over die geld gaat wat die geloofs geleerde willen.
Ik wil ze geen pandiet noemen wat in nl ken ik geen 1 die het naam pandiet waardig is.
Mijn ervaring met deze zogenaamde geloofs geleerde zijn er slecht.
Mijn buurvrouw is na anderhalf jaar lijden aan kanker overleden enkele maanden geleden.
Hun huispandiet die elke jaar geld van hun heeft getroggeld was ineens een zakenman.
Alleen had deze man geen prijslijst, wat eigenlijk alle pandiet die zogenaamd de hindoeisme predikt.Dan weet je vooraf wat je aan deze persoon moet betalen en als je niet kan betalen ga je verder op zoek.
Precies als je een loodgieter nodig heb kijk je naar de prijslijs en lees je de resensies.
Nou die ga ik jullie vertellen wat deze pandiet deed eerst had hij moeite met Gieta lezing te doen.
Tweede wou hij redelijke speech houden op de bezichtiging spreektijd eerste dag 4 minuten en tweede dag 2 minuten.
Crematie dag maakte meneer zo veel fouten pind kapot laten gaan en nog offeren pantra kwam niet duidelijk uit zijn woorden dingens uit hand laten vallen en weer oprapen en offeren.
Genoeg reden om met hem te praten.
Dat werd door de kinderen van mijn buurvrouw gedaan.
Meneer vond het niet leuk want hij had 30 jaar ervaring en keihard zeggen zoeken jullie andere pandiet.
Na 2 dagen beld deze pandiet met een eis van €500,
€200, voor bezichteging en €300 voor crematie met tientallen fouten. Hij heeft niet eens gewacht tot die rouwperiode van de twaalfde dag voorbij was.
En deze man moet je pandiet noemen die veel boeken moet lezen en kopen om ons geloof te prediken.
Ik vraag me af de rest van de beroepen geen moeite doen om up to date te blijven en steeds bijscholen, waarom deze bandiets dan zielig vinden.
Fijn leesplezier.
Deze geweldige pandiet is Baboeram van Rotterdam zuid meneer is 70 jaar en gaar nu Ramain leren lezen de man met 30 jaar ervaring.
Het is inderdaad triest dat er zoveel mensen zijn die zichzelf pandit noemen en eigenlijk geen degelijke kennis en ervaring hebben van de Hindoe Dharma. Helaas kan iedere leek zichzelf pandit noemen; spirituele titels als pandit, swami, brahmarishi etc. zijn niet beschermd. Daarom is het extra belangrijk dat wij onszelf verdiepen in de Hindoe Dharma en bewuste keuzes maken.