Bronnen vol wijsheid en verdieping in de Hindoe Dharma…
De Hindoe Dharma kent een enorme bibliotheek aan teksten, van eeuwenoude geschriften tot moderne toelichtingen vanuit verschillende stromingen die door de eeuwen heen zijn ontstaan.
In deze bibliotheek vind je een selectie van authentieke bronnen en boeken die online beschikbaar zijn (hetzij te koop, te lezen of te downloaden) en die ik op basis van mijn eigen ervaring kan aanbevelen.
In de loop der jaren heb ik veel gelezen, onderzocht en verzameld over de Hindoe Dharma. Mijn focus lag vooral op de authentieke geschriften: om de diepere betekenis achter religieuze verhalen te begrijpen, en om te zien hoe dharma in de praktijk vorm krijgt. Later ben ik ook moderne vertalingen en toelichtingen gaan lezen, die vaak weer andere invalshoeken lieten zien.
Samen hebben deze teksten me geholpen om de Hindoe Dharma beter te begrijpen, en ook om haar stap voor stap te oefenen en te leven.
In de loop der jaren heb ik een eigen kleine bibliotheek opgebouwd met boeken die me hebben geraakt en gevoed. Het zijn vooral geschriften van de Hindoe Dharma en vertalingen, die ik zorgvuldig bewaar. Voor mij is het een fijne plek om te lezen, studeren en waardevolle kennis tot je te nemen.
Wie wil, kan op afspraak hier komen lezen. De boeken blijven in de bibliotheek (het is geen uitleenplek), maar je bent welkom om rustig de tijd te nemen. Er is geen vaste prijs; een vrijwillige bijdrage is fijn, zodat de bibliotheek kan blijven bestaan en groeien. Ik blijf de bibliotheek aanvullen.
Als je je wilt verdiepen in de Hindoe Dharma, is het belangrijk om te lezen uit bronnen die echt betrouwbaar zijn. In India bestaan er een aantal uitgeverijen die al decennialang werken aan het bewaren en toegankelijk maken van authentieke geschriften. Hun werk is vaak gedreven door toewijding en dienstbaarheid, waardoor ze niet commercieel zijn, en hun boeken dus ook heel betaalbaar zijn. Zeker als je ze in India koopt.
Gita Press: opgericht in 1923 in Gorakhpur, en misschien wel de bekendste uitgever van dharmische literatuur. Hun boeken zijn eenvoudig, betaalbaar en bedoeld om kennis toegankelijk te maken voor iedereen. Via hun website zijn veel geschriften gratis te downloaden of online te lezen.
Chaukhamba: gespecialiseerd in klassieke Sanskriet-edities. Vooral bekend om hun nauwkeurige uitgaven van Vedische en Ayurvedische teksten, vaak met uitgebreide commentaren.
Motilal Banarsidass: een uitgeverij die al meer dan honderd jaar klassieke werken uitbrengt. Hun boeken zijn vaak iets formeler van toon, maar wel heel zorgvuldig en compleet. Voor wie verdieping zoekt, is dit een goede bron.
Yoga Publications Trust: de uitgeverij van de Bihar School of Yoga in Munger. Hun boeken combineren traditionele kennis met praktische toepassing, en zijn heel waardevol voor iedereen die yoga dieper wil begrijpen.
Ramakrishna Mission: brengt vertalingen en toelichtingen vanuit de vedanta-traditie van Sri Ramakrishna en Swami Vivekananda. Hun boeken zijn helder, praktisch en toegankelijk voor een breed publiek.
Divine Life Society: opgericht door Swami Sivananda. Hun uitgaven combineren spirituele wijsheid met praktische toepasbaarheid in het dagelijks leven, vaak met een sterke nadruk op yoga en dienstbaarheid.
Op de websites van deze uitgevers vind je vaak uitgebreide lijsten met boeken. Veel daarvan zijn ook online te lezen, en sommige zelfs gratis te downloaden. De meeste boeken zijn verkrijgbaar in het Hindi en Engels.
In het Nederlands is Saraswati Art eigenlijk de enige degelijke uitgeverij, al vallen de vertalingen erg tegen. Het is mooi dat ze het überhaupt uitgeven, maar qua diepgang en nauwkeurigheid merk je toch dat er veel verloren gaat. Daarom raad ik aan liever Engelse vertalingen te lezen, die meestal zorgvuldiger zijn. Al blijven boeken in het Hindi natuurlijk beter, of nog beter: Sanskriet.
De klassieke geschriften van de Hindoe Dharma zijn oorspronkelijk geschreven in het Sanskriet, een taal die gelaagd is en vaak meer zegt dan één enkel woord kan weergeven. Vertalingen zijn daarom altijd een benadering. Elke vertaler maakt keuzes: soms heel subtiel, soms merkbaar in de toon of betekenis.
Dat wil niet zeggen dat vertalingen onbetrouwbaar zijn, maar wel dat ze niet altijd de volle betekenis van de oorspronkelijke tekst kunnen overbrengen. Daarom kan het waardevol zijn om verschillende vertalingen naast elkaar te lezen. Zo ontstaat er vanzelf meer diepte en nuance, en kun je zelf voelen welke woorden of uitleg het meest tot je spreken.
Een wijze swami zei ooit: “Bij een vertaling van het Sanskriet naar het Hindi verlies je 25% van de betekenis, naar het Engels 50%, en naar het Nederlands zelfs 75%.” De exacte percentages doen er niet zozeer toe, maar de kern klopt: in vertaling gaat er altijd iets verloren. Een nuance, een klank, een laag van betekenis. Toch kunnen juist vertalingen ons de weg wijzen naar de essentie, als een uitnodiging om verder te kijken dan de woorden alleen.
Vanuit die gedachte heb ik hieronder een selectie gemaakt van bronnen en vertalingen die ik zelf heb ervaren als helder, zorgvuldig en betrouwbaar. Ze vormen geen complete bibliotheek, maar wel een stevige basis voor wie de Hindoe Dharma stap voor stap zelf wil ontdekken.
Bij vertalingen merk je al snel hoe groot de invloed van de vertaler kan zijn. Sommige blijven heel dichtbij de oorspronkelijke tekst, anderen leggen meer nadruk op interpretatie. Voor mij zijn er een paar namen die zich onderscheiden in zorgvuldigheid en toewijding.
Manmatha Nath Dutt (begin 20e eeuw) was een van de eersten die de grote hindoegeschriften volledig naar het Engels vertaalde. Zijn werk voelt soms wat klassiek van toon, maar je merkt zijn zorgvuldigheid en aandacht om de teksten door te geven op een manier die dichtbij de oorsprong ligt. Dankzij hem werden werken als de Mahabharata voor het eerst in hun geheel toegankelijk in een moderne taal.
Bibek Debroy (hedendaags) doet in onze tijd eigenlijk iets vergelijkbaars, maar op een manier die meer aansluit bij de lezer van nu. Zijn vertalingen zijn helder, zorgvuldig en toch eenvoudig genoeg om echt mee te nemen. Bij hem voel ik dat de teksten niet alleen vertaald zijn, maar ook tot leven komen.
Swami Gambhirananda vertaalde de Bhagavad Gita, de Upanishads en de Brahma Sutra’s, en deed dat met een diepe verbondenheid met de Vedanta-traditie. Zijn werk is niet alleen nauwkeurig, maar ook gedragen door de ervaring van iemand die de teksten zelf heeft beoefend.
Voor mij vullen deze drie elkaar mooi aan: Dutt geeft de historische rijkdom, Debroy maakt het toegankelijk voor onze tijd en swami Gambhirananda laat de spirituele diepte doorschemeren. Samen vormen ze een stevige en betrouwbare basis om de eeuwenoude hindoegeschriften te leren kennen op een manier die authentiek is en toch ook toegankelijk.
Er zijn ook vertalingen die ik niet zou aanraden. Klassieke namen als Max Müller en Ralph Griffith hebben weliswaar veel geschriften vertaald in de negentiende eeuw, maar hun werk is sterk gekleurd door een koloniale bril. Ook klopt de vertaling vaak niet en mist het de innerlijke essentie van de teksten.
Ook latere vertalers en auteurs zoals Prabhupada (ISKCON), Ranchor Prime, Swami Prabhavananda, Devdutt Pattanaik, Eknath Easwaran, Diana Eck en Wendy Doniger geven weergaven die veel eigen interpretatie bevatten, of een te westerse of moderniserende draai krijgen. Soms wordt de tekst sterk vereenvoudigd om toegankelijk te maken voor een breed publiek, maar daardoor verlies je juist de gelaagdheid en symboliek die in het Sanskriet besloten ligt.
Het kan inspirerend of verhalend zijn om te lezen, maar het is goed om je te realiseren dat je hiermee niet de rijkdom en nuance van de oorspronkelijke teksten meekrijgt. Die nuance gaat namelijk snel verloren zodra taal, cultuur of persoonlijke agenda’s van de vertaler te veel de boventoon voeren.
Voor kinderen is het waardevol om al vroeg in aanraking te komen met de verhalen uit de hindoegeschriften. Vooral in de vorm van levendige vertellingen die hun verbeelding aanspreken en tegelijk iets van de diepte en wijsheid meedragen. Wanneer verhalen goed verteld worden, raken ze iets in kinderen dat verder gaat dan alleen het begrijpen van de plot. Ze voelen de betekenis, vaak intuïtiever dan volwassenen.
Een mooie uitgeverij hiervoor is Amar Chitra Katha, die al tientallen jaren stripboeken en verhalen uit de Indiase traditie uitbrengt. Ze zijn speels en toegankelijk, en blijven toch dichtbij de bron. Ook de boeken van Bharatiya Vidya Bhavan bevatten eenvoudige maar degelijke vertellingen, die kinderen stap voor stap vertrouwd maken met de verhalen en figuren uit de traditie. Daarnaast maakt Chinmaya Mission veel kinderboeken die vaak liefdevol geïllustreerd zijn en op een zachte manier de essentie meegeven. Verder heeft Gita Press een aantal kinderboeken in het Hindi en Engels, en de boeken van Roopa Pai zijn ook zeer geliefd.
Deze boeken zijn geen vervanging voor de oorspronkelijke teksten, maar ze kunnen kinderen wel een basis geven waarin nieuwsgierigheid en herkenning kunnen groeien. Later kunnen ze vanuit die vertrouwdheid vanzelf de diepte in gaan.
In het Nederlands is er helaas vrij weinig. Wel waren de Chakra Strips vroeger erg populair. Dit is een reeks van vertalingen van 42 strips van Amar Chitra Katha, volledig in het Nederlands. Ze worden niet meer uitgegeven, maar zijn soms nog wel tweedehands te verkrijgen.
Hieronder vind je een selectie van bronnen en authentieke boeken die betrouwbaar zijn. Het is geen volledige bibliotheek (daarvoor is de rijkdom van de Hindoe Dharma te groot en veelzijdig), maar wel een beginpunt voor wie zelf wil lezen en ontdekken.
Als er één geschrift is waarmee je kunt beginnen, dan is het de Bhagavad Gita. Het laat zien wat dharma betekent in de praktijk: hoe je keuzes maakt, trouw blijft aan jezelf en toch in verbinding blijft met het grotere geheel. Voor mij is het een boek waar ik steeds opnieuw naar terugkeer, omdat het zich steeds weer op een nieuwe manier laat begrijpen.
Een top 3 die ik aanraad:
Deze boeken zijn verkrijgbaar met Hindi of Engelse vertaling.
Lees je de Bhagavad Gita liever in het Nederlands, dan kun je de Bhagavad Gita van Ars Floreat of Uitgeverij Viveki proberen.
De Upanishads nemen je mee naar de kernvragen van het leven: wie ben ik, wat is werkelijkheid, en wat betekent het om vrij te zijn? Het zijn meestal dialogen tussen leerling en leermeester, soms uitdagend en altijd uitnodigend om dieper te kijken. Het zijn geen teksten om in één keer te begrijpen, maar om rustig in te laten werken.
Een top 3 die ik aanraad:
De Upanishads van Gita Press zijn alleen verkrijgbaar met Hindi vertaling. De andere twee uitgaven zijn verkrijgbaar met Hindi of Engelse vertaling.
De Ramayana is een levendig verhaal over Rama, Sita en Hanuman. Het leest bijna als een sprookje, maar achter elk verhaal, en zelfs elke naam, liggen diepe lessen verscholen. De Ramayana gaat onder andere over trouw, liefde, moed en hoe dharma zich uitdrukt in de keuzes die we maken in verschillende omstandigheden die het leven brengt.
De genoemde boeken van Gita Press zijn verkrijgbaar met Hindi of Engelse vertaling, de versie van M.N. Dutt in het Engels.
De Mahabharata is een oceaan van verhalen, grootser en veelomvattender dan welk boek ook. Het bevat wijsheid over familie, macht, strijd, overgave… Eigenlijk is er voor elk thema wel een illustrerend verhaal. De Bhagavad Gita maakt er deel van uit, maar de Mahabharata zelf laat zien hoe complex en veelzijdig het leven en dharma kunnen zijn.
De Mahabharata van Gita Press is alleen verkrijgbaar met Hindi-vertaling. De overige twee boeken zijn met Engelse vertaling.
De Veda’s zijn de wortels van de Hindoe Dharma. Oude hymnen en mantra’s die duizenden jaren mondeling zijn overgeleverd. Ze zijn niet makkelijk om direct te lezen, maar vormen de basis van alle latere teksten. Voor mij voelen ze als een wetenschappelijk meesterwerk over de kosmos.
Helaas zijn de meeste Engelse vertalingen van de vier Veda’s geschreven door westerlingen gekleurd door hun koloniale achtergrond en vaak onnauwkeurig in spirituele nuance.
De Purana’s zijn een grote verzameling verhalen. Ze vertellen over de schepping, goden, deugd en devotie, vaak op een manier die toegankelijk en herkenbaar is. Door de verhalen ga je bijna vanzelf voelen hoe dharma zich in het dagelijks leven uitdrukt, maar ook hoe liefde en overgave richting het goddelijke vorm krijgen.
De Yoga Sutra’s zijn kort en bondig, maar bevatten een hele weg naar innerlijke stilte. Ze maken duidelijk dat yoga veel meer is dan houdingen alleen; het is een levenspad dat leidt naar helderheid en spirituele verlossing.
Heb je er iets aan gehad en wil je iets terugdoen? Een donatie helpt me om dit soort informatie gratis en toegankelijk te blijven delen.
Dank je wel voor je bijdrage.