Hindoeïsme als levenswijze
Voor veel hindoes is hindoeïsme vooral een manier van leven, een leidraad voor ethiek en moraal. Centraal staan dharma (handelen in overeenstemming met universele orde en rechtvaardigheid) en karma (de wet van oorzaak en gevolg, die ons bewust maakt van de impact van elke gedachte, elk woord en elke daad). Hindoeïsme als levenswijze gaat over bewust leven, het minimaliseren van schade aan anderen – mens, dier en milieu – en het ontwikkelen van compassie en innerlijke zuiverheid.
Iedereen past dharma op zijn of haar eigen manier toe. Sommigen richten zich op sociale verantwoordelijkheden, zoals het ondersteunen van familie of gemeenschap, het helpen van ouderen of bijdragen aan liefdadigheid. Anderen zetten hun vaardigheden in voor het welzijn van anderen, bijvoorbeeld als leraar, arts of activist. Weer anderen richten zich op persoonlijke groei, bijvoorbeeld door meditatie, studie van heilige teksten of yoga, zodat hun handelen in lijn is met innerlijke zuiverheid en bewustzijn.
Persoonlijke dharma verwijst naar individuele plichten en roepingen die passen bij iemands leeftijd, positie en talenten. Universele dharma omvat de tijdloze, kosmische principes die voor iedereen gelden: waarheid spreken, mededogen tonen aan elk levend wezen, rechtvaardig handelen en de natuur respecteren. Door beide vormen te combineren, streeft een hindoe ernaar een leven te leiden dat zowel authentiek is als in harmonie met het grotere geheel.
Hindoeïsme als filosofie
Voor veel hindoes is hindoeïsme ook een manier van denken, een pad voor kennis, reflectie en innerlijke groei. Filosofie in het hindoeïsme gaat over het onderzoeken van de werkelijkheid, het zelf en onze plek daarin, en het ontwikkelen van inzicht dat ons handelen en bewustzijn verdiept. Kernideeën zoals samsara (de cyclus van geboorte en dood), moksha (spirituele bevrijding) en de verbondenheid van alles wat leeft, staan centraal.
Iedereen kiest hoe hij of zij deze filosofische principes onderzoekt en toepast. Sommigen verdiepen zich in geschriften zoals de Upanishads of Bhagavad Gita en reflecteren op het zelf en het universum. Anderen richten zich op meditatie en innerlijke reflectie om rust en wijsheid te ontwikkelen. Weer anderen combineren studie en reflectie met praktische toepassing, bijvoorbeeld door ethische keuzes te maken in het dagelijks leven of hun kennis in te zetten voor harmonie in de samenleving. Filosofie wordt zo geen abstract concept, maar een levend instrument om je eigen pad te begrijpen en vorm te geven.
Hindoeïsme als religie
Voor veel hindoes is hindoeïsme ook een manier om het goddelijke te ervaren en te eren. Ze benaderen het als een religie, waarin devotie en rituelen centraal staan en een persoonlijke verbinding met God of het hogere wordt ontwikkeld. Sommigen zien het goddelijke als een persoonlijke god, zoals Vishnu, Shiva of Durga. Anderen ervaren het als een universele energie of kosmische kracht, ook wel bekend als Brahman.
Iedereen vult religie op zijn of haar eigen manier in. Sommigen verrichten dagelijks rituelen of bezoeken de mandir (tempel). Anderen richten zich op innerlijke gebeden, mantra’s of meditatie om een diepe verbinding met het goddelijke te ervaren. Weer anderen combineren ritueel en reflectie, zodat devotie samenkomt met ethiek, bewust handelen en spiritualiteit. Religie is in het hindoeïsme dus geen starre set regels, maar een flexibel pad dat persoonlijke toewijding en universele principes met elkaar verbindt.
Hindoeïsme als cultuur
Voor veel hindoes is hindoeïsme ook een cultuur. Het gaat om het vieren van feestdagen, kunst, muziek, dans, festivals, kleding, eten, drinken en andere sociale gewoonten. Zo worden waarden, verhalen en rituelen doorgegeven, en wordt de verbinding tussen mens, gemeenschap en goddelijke principes tastbaar. Vaak draait het hier minder om de diepere betekenis en meer om samen vieren en het sociale aspect van gemeenschap.
Elke regio in India heeft zijn eigen goden, tradities en festivals. In Bihar en Uttar Pradesh ligt de focus op Shri Rama en Shri Krishna, met Holi en Divali als belangrijkste feestdagen. Maharashtra viert vooral Ganesha Chaturthi. Kerala richt zich op diverse Shiva- en Vishnu-tradities, met Onam als grootste festival. In Tamil Nadu staat Murugan (Kartikeya) centraal, met Pongal als belangrijkste feest.
