Melk van de koe: zegen of vloek?

Sinds kleins af aan leren we dat de koe heilig is binnen het hindoeïsme. We noemen haar ook wel Gaumata, volksmoeder^[1]Biardeau, Madeleine (1993). “Kamadhenu: The Mythical Cow, Symbol of Prosperity”. In Yves Bonnefoy. Asian mythologies. University of Chicago Press, pp 99.. Na onze moeder geeft zij ons immers melk. Vooral in het oude India was de koe essentieel in de voorziening van primaire levensbehoeften^[2]Biardeau, Madeleine (1993). “Kamadhenu: The Mythical Cow, Symbol of Prosperity”. In Yves Bonnefoy. Asian mythologies. University of Chicago Press, pp 99.. Het hindiwoord voor koe (gau) is ook afgeleid van go, wat veda (kennis) betekent. Ook in de hindoegeschriften staat de positie van de koe hoog aangeschreven, namelijk als meest zuivere wezen in de drie werelden en als hemels wezen dat in nog hogere werelden verblijft dan de Godheden^[3]Auteur onbekend (jaartal onbekend), Mahabharata Shashtha khanda (code 37). Gorakhpur, India: Gita Press, pp 343.. Hindoes consumeren dan ook geen rundvlees. De melk zien zij wel als zeer gezegend en gunstig. Maar hoe ethisch is melkconsumptie nu eigenlijk?

Vedische tijden

Krishna wordt Gopal of Govinda genoemd^[4]Steven Rosen (2007), Krishna’s Song: A New Look at the Bhagavad Gita. Westport, Ierland: Praeger Publishers, pp 147., beschermer van de koeien. Hij staat dan ook bekend om zijn liefde voor koeien, die hij mata (moeder) noemt. Het is dan ook niet vreemd dat hij vaak met koeien wordt afgebeeld. Op verschillende afbeeldingen zien we zelfs hoe de kleine ondeugende Krishna melk rechtstreeks uit de uier van de koe drinkt en hoe zijn moeder Yashoda hem straft wanneer hij een kalf tegenhoudt om bij de moederkoe te komen en haar melk te drinken. Ook in de tv-serie Little Krishna wordt hij gestraft wanneer hij als peuter probeert een kalf van zijn moeder te verwijderen wanneer het melk aan het drinken is^[5]Little Krishna. 2009. [tv-serie] India: Big Animation & India Heritage Foundation.. Hiermee laat Krishna op speelse wijze zien dat de melk van de koe op de eerste plaats voor haar kalf is bedoeld. Pas als er wat overblijft, mogen wij daarvan genieten. In de tv-serie zien we hoe de koeien liefdevol werden verzorgd en altijd in de buitenlucht verbleven, tenzij het regende of onweerde^[6]Little Krishna. 2009. [tv-serie] India: Big Animation & India Heritage Foundation.. Krishna en zijn dorpsgenoten zorgden er op deze manier voor dat de koeien en hun kalveren niets tekort kwamen.

Scheiding van moeder en kind

Vandaag de dag is dat helaas anders. Het kalf wordt vaak al vlak na de geboorte bij zijn moeder weggehaald. Daarna wordt het acht weken lang eenzaam in een box opgesloten en in plaats van moedermelk krijgt het kunstmelk te drinken^[7]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Kalveren”, Productschap Vee en Vlees – Productschap Pluimvee en Eieren. URL bezocht op 27 april 2015 (link bestaat niet meer).. Hiermee bestelen wij de koe van haar bloedeigen kind en ontnemen wij haar het recht om haar eigen kindje te zien, te voeden en haar liefde te geven. Zoals een moeder uit machteloosheid huilt en schreeuwt wanneer haar kind haar wordt ontnomen, zo loeit een koe verlangend naar haar kalfje. In het filmpje A Mother’s Cry For Her Baby is dit te horen en te zien. In het filmpje The price of milk, cheese (dairy) and veal – separation of a cow and her calf (English) is te zien hoe moeder en kind worden gescheiden en de moeder achter het busje met haar kleintje aanrent. De meeste vrouwtjes krijgen hetzelfde lot als hun moeder en stiertjes worden vaak na ongeveer een half jaartje al geslacht voor de vleesindustrie. Daarbij worden de kalveren vaak op een ijzerarm dieet gezet om blank kalfsvlees te bewerkstelligen. Dit kan leiden tot bloedarmoede bij de jonge kalfjes.^[8]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Kalfsvlees”, Voedingscentrum. URL bezocht op 27 april 2015.

Let me look at you. I need to fill my heart with enough of your love, to last a lifetime.

(citaat van een moederkoe uit de tv-serie Little Krishna, vlak voordat zij op het punt staat gescheiden te worden van haar kalfje)

De koe als moderne slaaf

Bij de hedendaagse melkproductie worden koeien niet meer liefdevol behandeld. Zij zijn onderworpen aan de commerciële zuivelindustrie, waar zij dagelijks worden uitgeput en vaak zelfs mishandeld, omdat de mens geld wil verdienen aan hun melk en vervolgens hun huid en vlees. Door de eeuwen heen is de zuivelproductie steeds commerciëler geworden, waardoor de omvang hiervan ook in grote mate is toegenomen en de melkquota enorm zijn gestegen. In 2013 werd in Nederland 12,4 miljard kg melk geproduceerd door ongeveer 1,55 miljoen koeien. In dit jaar gaf één koe gemiddeld zo’n 8000 kg melk.^[9]Auteur onbekend (2014). “Zuivel in cijfers 2013”, ZuivelNL. URL bezocht op 27 april 2015 (link bestaat niet meer). Dat is zo’n 22 liter per dag! Rond 1910 moest een koe nog maar 2500 liter melk per jaar produceren^[10]Auteur onbekend (2001). “Vroeger en nu”, Centraal Bureau voor de Statistiek. URL bezocht op 27 april 2015 (link bestaat niet meer).. In een eeuw tijd zijn de melkquota dus gestegen met zo’n 320%! Je kunt je wel voorstellen dat deze melkproductie een koe veel energie kost, zeker als de leefomstandigheden erbarmelijk zijn.

Op veel melkboerderijen worden koeien in grote stallen gehouden en 30% van de koeien komt nooit buiten^[11]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Het leven van een melkkoe”, Stichting Wakker Dier. URL bezocht op 27 april 2015.. Met de afschaffing van de melkquota begin dit jaar en de komst van meer megastallen wordt een groei van dit aantal verwacht.^[12]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Het leven van een melkkoe”, Stichting Wakker Dier. URL bezocht op 27 april 2015. Daarnaast krijgen koeien hormonen toegediend om de melkproductie op peil te houden. Zij worden dan tochtig gespoten met middelen die de vruchtbaarheid of de bevalling van het dier stimuleren of juist remmen.^[13]Auteur onbekend (2014). “Uitgemolken koeien?”, TROS Radar. URL bezocht op 27 april 2015 (link bestaat niet meer). Ook worden zij steeds tien maanden na hun bevalling weer kunstmatig zwanger gemaakt. Hierbij is sprake van genetische selectie, wat inhoudt dat wordt gekozen voor koeien die overvloedig melk kunnen produceren, waardoor de koeien zwakker worden en eerder vatbaar zijn voor ziekten^[14]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Het leven van een melkkoe”, Stichting Wakker Dier. URL bezocht op 27 april 2015.. Het steeds weer snel zwanger worden van de koe draagt ook bij aan een slechtere gezondheidstoestand van de koe. Wanneer de koeien met gezondheidsproblemen kampen, worden hen nauwelijks tot geen medicijnen toegediend. Ze zijn dan niet meer winstgevend en worden vervolgens afgevoerd naar het slachthuis.^[15]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Het leven van een melkkoe”, Stichting Wakker Dier. URL bezocht op 27 april 2015. Van nature worden koeien gemiddeld 14 jaar oud, maar in de vee-industrie is dat niet eens de helft^[16]Auteur onbekend (jaartal onbekend). “Het leven van een melkkoe”, Stichting Wakker Dier. URL bezocht op 27 april 2015.. Zowel in de biologische melkindustrie als in de vee-industrie belanden zij daarna als vlees in de winkels.

Met deze informatie kunnen we concluderen dat de koe vandaag de dag een slaaf is van de zuivelproductie. Haar leven is pijnlijk en ze sterft veel jonger dan de leeftijd die zij had kunnen bereiken als zij niet werd gebruikt om haar melk en vlees te verkrijgen. Vanuit dit perspectief is het consumeren van melk niet als ethisch verantwoord te beschouwen in de huidige melkindustrie, zeker niet vanuit het hindoeïsme gezien, waar de koe zo’n hoge en bijzondere positie geniet. Hoe kan haar melk immers nog nectar zijn wanneer we onze Gaumata hier zoveel leed voor toebrengen? Bovendien hebben we koemelk niet nodig: er zijn genoeg diervriendelijke en plantaardige alternatieven, zoals sojamelk, kokosmelk, amandelmelk en rijstmelk. Aangezien de letterlijke betekenis van hindoe “doder van leed” is, zou het veel beter zijn om voor de plantaardige alternatieven te gaan.

(Dit artikel is geschreven op 30 januari 2015 en verschenen in de tweede editie van het magazine Vaibhava, uitgegeven door HindoeDharma.nl)