Veganisme in de praktijk

Bewust, liefdevol en harmonieus omgaan met de wereld om je heen

Bewust, liefdevol en harmonieus omgaan met onszelf en de wereld waarin we leven; dat is wat dharma ons voorschrijft. Geweldloosheid is niet voor niets de hoogste dharma en dat betekent dus ook dat we geen leed horen toe te brengen aan andere wezens en we ze niet mogen doden, verhandelen of opeten.

Veganisme is een belangrijk onderdeel van zo’n leefwijze waarin we geweldloosheid voor een belangrijk deel toepassen in het dagelijkse leven. Dat klinkt ontzettend moeilijk, want “overal zit wel iets dierlijks in”, “veganistisch eten is duur”, “dan kom je niet meer aan je voedingsstoffen”, “dan kun je niets meer kopen”, “dan moet je alles zelf klaarmaken” en “dan kun je niet meer buiten de deur eten”.

Het zijn argumenten die ik vaak hoor, maar uit eigen ervaring (ik leef al jaren veganistisch) kan ik je vertellen dat het allemaal echt niet zo dramatisch is. Natuurlijk zitten er in veel producten dierlijke stoffen en zijn veel producten op dieren getest, maar er zijn ook ontzettend veel producten die wel gewoon veganistisch zijn. Ook in restaurants wordt steeds vaker rekening gehouden met veganistische wensen en ook steeds meer non-foodmerken hebben en creëren veganistische producten. Het staat er alleen niet altijd op.

In dit artikel help ik je op weg naar een leefwijze waarin veganisme zo praktisch mogelijk is.

Wat is veganisme?

Laten we allereerst even de definitie van veganisme helder op ons netvlies krijgen:

Veganisme is een leefstijl waarbij – voor zover mogelijk en praktisch haalbaar – wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere doeleinden.

Bij eten kun je denken aan vis, vlees, eieren, zuivel, honing, gelatine, dierlijke E-nummers of ingrediënten of producten waarin dierlijke stoffen verwerkt zijn. Daarnaast kunnen producten op dieren zijn getest of als hulpmiddelen zijn gebruikt. Bij het klaren van sappen, bieren en wijnen wordt bijvoorbeeld vaak gelatine gebruikt.

Bij andere doeleinden kun je denken aan kleding (bont, leer, wol, dons, vilt, veren, zijde), entertainment en dierproeven.

Ingrediënten staan over het algemeen wel op het etiket, hulpstoffen hoeven helaas niet te worden vermeld. Bij non-food staat vaak al helemaal niet vermeld wat er allemaal in zit. Wil je het echt zeker weten, dan kun je dus beter contact opnemen met de fabrikant.

“Ja, dááááágg, dat is mij te lastig,” hoor ik je al zeggen. Geen probleem; ik heb al heel veel producten voor je uitgezocht, dus je mag mij altijd benaderen als levende “veganismegids” :) Gelukkig zijn er ontzettend veel alternatieven voor dierlijke producten en ik breng je graag op de hoogte van dit enorme aanbod (dat overigens alleen maar aan het groeien is!).

Voedingsstoffen

Als je veganistisch eet, moet je er vooral op letten dat je voldoende eiwit, ijzer, vitamine B1, B2, B12 en calcium binnenkrijgt.

Eiwit, ijzer, B1 en B2

Eiwit, ijzer, B1 en B2 zijn eenvoudig te halen uit peulvruchten (bonen, linzen, kikkererwten e.d.), noten, pinda’s, pitten, zaden, tahoe/tofu en tempé*. Kant-en-klare vlees- en zuivelvervangers bevatten vaak toegevoegde voedingsstoffen, waardoor deze vaak erg geschikt zijn als volwaardige vervangers. Tegelijkertijd zijn ze vaak een stuk duurder.

Daarom raad ik aan deze vooral als luxeproducten te gebruiken en vooral lekker te genieten van peulvruchten, tahoe/tofu, tempé, noten en zaden. Voornamelijk peulvruchten, noten en zaden kun je het beste bulk inkopen. Peulvruchten zijn meestal goedkoper bij Indiase, Turkse en Chinese toko’s en noten zijn erg betaalbaar bij de webwinkel Notenshop. Tahoe/tofu en tempé zijn vaak het voordeligst bij Chinese toko’s. Amazing Oriental is voor velen de favoriete winkel hiervoor.

*Hier noem ik tahoe/tofu en tempé als goede vleesvervangers qua voedingsstoffen. Echter, hindoes die wat bewuster leven, gaan zelfs nog een stap verder dan veganisme en eten sojavrij of zelfs helemaal vedisch. Dat betekent dat zij dus ook geen tahoe/tofu en tempé eten. De reden hiervoor is dat soja vaak genetisch gemodificeerd is. Ook zou soja van nature giftig zijn en ernstig bewerkt zijn zodat het geschikt is gemaakt voor menselijke consumptie.

Vanuit de vedische leer is het niet aan te raden om bewerkt voedsel te eten en dient het voedsel zo puur en natuurlijk mogelijk te zijn. Maar: maak het jezelf niet te moeilijk; met veganisme alleen al zet je een enorme stap in de richting van een dharmisch en karmisch verantwoord leven :)

Calcium

In groente, noten en peulvruchten zit ook veel calcium, dus ook daarover hoef je je geen zorgen te maken. Waarom denk je anders dat onze Indiase voorouders zoveel daal aten? :) Nog steeds zie je in de Indiase keuken dat er veel peulvruchten worden gebruikt. Peulvruchten zijn immers rijk aan o.a. eiwitten, ijzer, B-vitamines en calcium. Dus kom maar op met die bruine bonen, linzen en kikkererwten!

Vitamine B12

Vitamine B12 is eigenlijk het enige waar geen volwaardig plantaardig alternatief voor bestaat. Deze kun je dus het beste in de vorm van een supplement gebruiken (overigens hebben ook veel vleeseters een B12-tekort, dus veganistisch eten & drinken betekent niet per definitie dat je een tekort hebt). De B12-supplementen van HEMA en Holland & Barrett zijn veganistisch.

Voor kinderen tot 8 jaar geldt een hoeveelheid van 100 mcg per dag of 500 mcg als je het twee keer per week gebruikt, daarna 100-250 mcg per dag of 1000 mcg als je het twee keer per week gebruikt. Voor 65-plussers en mensen met een afwijkende voedingsopname is het beter om de huisarts te raadplegen voor het bepalen van de juiste hoeveelheid B12-inname.

Vitamine D

Een tekort aan vitamine D heeft niets te maken met veganisme, maar ik wil hier toch even kort aandacht aan besteden. Vitamine D is heel vaak namelijk niet veganistisch. Het wordt vaak namelijk gemaakt van schapenvet. Gelukkig zijn er ook veganistische alternatieven voor vitamine D. Ik gebruik zelf die van Vitabay (dit merk heeft ook hoog gedoseerde tabletjes, wat handig is als je een ernstig tekort hebt en de huisarts je ampullen voorschrijft). Ook merken als Vitashine, Holland & Barrett, Viridian, Veganicity en Vedax hebben vegan vitamine D (bij Holland & Barrett even goed lezen of het de “mushroom vegan” variant is). Ook bij de Vitamin Store hebben ze veganistische vitamine D van allerlei merken. Mijn favoriet is echter die van Holland & Barrett of Vitabay, omdat ik houd van lowbudget :) Vooral Holland & Barrett heeft vaak goede kortingsaanbiedingen.

Vitabay heb ik overigens besteld via de Duitse webwinkel Vitabay.net (op deze website vind je overigens meer aantrekkelijk geprijsde vegan supplementen). In Nederland kun je hoog gedoseerde vitamine D niet in de winkels kopen en via Duitsland dus wel. Enkele jaren geleden had ik een ernstig tekort aan vitamine D en schreef mijn huisarts mij 50.000 IE per maand voor. Ik heb toen tabletten gekocht van 5.000 IE en dan gebruikte ik er elke 3 dagen eentje. Ze hebben ook wel tabletten van 20.000 IE, maar er zitten 120 tabletten in zo’n potje, dus leek 5.000 IE me handiger, met het oog op de langere termijn.

Hoe weet je of je een tekort hebt?

Op dezelfde manier als wanneer je niet veganistisch leeft, namelijk een bloedonderzoek. Er zijn ook ayurvedische artsen en acupuncturisten die het met andere methoden kunnen nagaan. Zo kunnen goede ayurvedische artsen jouw tekorten nagaan middels een 7-voudige diagnose.

Persoonlijk liet ik jaarlijks preventief een bloedonderzoek doen in het ziekenhuis en er is nog nooit een tekort uit gekomen (ja, oke, alleen vitamine D dan, maar dat is natuurlijk niet zo gek in Nederland), zelfs toen ik de eerste jaren geen supplementen gebruikte. Supplementen ben ik pas sinds 2018 gaan gebruiken en ik moet eerlijk zeggen dat ik ze regelmatig vergeet in te nemen hehehe…..

Tegenwoordig laat ik mijn medische onderzoeken in India doen, tijdens mijn reizen daar. Veel goedkoper en dan kan ik ook meteen een heerlijke ayurvedische massage genieten.

Dierlijke E-nummers en andere stoffen

Of E-nummers dierlijk zijn of niet, kun je checken met een mobiele app of een website als Food-Info.net. Zelf gebruik ik de laatste, omdat deze wordt bijgehouden door een afdeling van de Wageningen Universiteit en ik het persoonlijk een gedegen autoriteit vind op het gebied van E-nummers. Producenten zijn steeds slimmer aan het worden en vermelden vaak niet meer het E-nummer maar de moeilijke naam, in de hoop dat mensen het dan niet herkennen. Ook dat probleem wordt getackeld met Food-Info.net; daar staan namelijk ook de moeilijke namen bij de E-nummers.

Een lijst van dierlijke E-nummers en andere stoffen vind je via deze link.

Verdere aandachtspunten

Aroma’s en bouillon: hierbij wordt vaak niet aangegeven wat voor aroma of bouillon het is (denk aan de grote issue met Bonduelle, waarbij in veel conserven groente en bonen varken en kip bleek te zitten!).
“Bevat sporen van”: er kan kruisbesmetting plaatsvinden in een fabriek, waardoor veganistische producten in aanraking komen met dierlijke stoffen of niet-veganistische producten. Persoonlijk let ik hier wel op en trek ik de grens bij zuivel. Dus als er bijvoorbeeld sporen van schaaldieren of ei in kunnen zitten, gebruik ik het niet. Kunnen er sporen van melk in zitten, dan gebruik ik het wel. “Gemaakt in een fabriek waar ook (…) verwerkt worden” is overigens een diplomatischere verwoording van “bevat sporen van”.
Filters: heldere dranken als sappen, bieren en wijnen worden vaak gefilterd met gelatine of isinglass. Dit hoeft niet op de verpakking te worden vermeld, dus kun je het het beste navragen bij de producent. Vaak vind je via Google ook al informatie over of iets veganistisch is of niet, omdat veel veganisten al veel zaken hebben uitgezocht voor allerlei producten.
Palmolie: veel veganisten vermijden ook palmolie en/of zaken die niet biologisch en/of fair trade zijn. De meningen verschillen hierover. Het is maar net waar je zelf de grens trekt.
“100% plantaardig”: vaak staat op producten (bijvoorbeeld boter, margarine e.d.) dat het 100% plantaardig zou zijn. Echter blijkt vaak dat er toch iets dierlijks in zit, zoals dierlijke vitamine D. Daarom is het altijd handig om na te gaan of het echt vegan is. Vaak kun je dat herkennen aan een vegan keurmerk.
Vegan keurmerk: een vegan keurmerk geeft aan dat een product veganistisch is. Echter wordt hierbij geen rekening gehouden met sporen. Een product met een vegan keurmerk kan dus sporen van schaaldieren, eieren en/of melk bevatten. Lees dit altijd even na als je hierop let.

Tot slot

Veganistisch leven klinkt voor velen super ingewikkeld. In het begin is het natuurlijk ook moeilijk om ineens op zaken te letten waar je normaal niet op lette. Het is even wennen, uitzoeken en vooral ‘out of the box’ denken en uit je comfortzone stappen, zoals eigenlijk met iedere nieuwe gewoonte of verandering in je leefstijl wel het geval is. Wil je echt veganistisch leven, probeer dat dan in kleine stapjes te doen en niet teveel druk op jezelf te leggen. Voor de meeste personen gaat het niet van de ene op de andere dag en duurt het nu eenmaal even voordat je je deze nieuwe, bewuste leefstijl eigen kunt maken. Gun jezelf ook die tijd en dat proces.

En als je hulp nodig hebt, mag je me natuurlijk altijd even een berichtje sturen :)

Ik wil ook best een keer met je door een supermarkt lopen om aan te geven waar je op kunt letten en wat vegan is en wat niet. Er zijn zelfs twee personen die hiervoor een persoonlijk coachtraject bij mij volgen. Dat vind ik erg leuk om te doen, en ook vooral bewonderenswaardig dat ze hier serieus en daadkrachtig werk van willen maken. Het is een enorme eerste stap richting ware dharma: ahimsa, de hoogste morele waarde volgens het hindoeïsme.

Tegenwoordig vind je bij de Albert Heijn bordjes “vegan” bij de veganistische producten en ook de website van Jumbo heeft een filter waarmee je kunt zoeken op veganistische producten. Tevens is in bijna elk restaurant wel een veganistische optie te vinden, door de enorme opkomst van het veganisme. Het is daardoor niet meer moeilijk om veganistisch te leven; zolang we het maar willen.