Na de geboorte wordt een dag uitgekozen om het hoofdje van het kind kaal te scheren. Dit is onderdeel van een poojā die voor het welzijn van het kind wordt verricht. Mundan wordt in de volksmond ook wel muran genoemd. In Sanskriettermen wordt het ook wel churaakarm genoemd. Letterlijk betekent dit: ‘Het weghalen van het hoofdhaar’.
Het weghalen van het hoofdhaar heeft diverse betekenissen:
- De mundan vindt plaats in het eerste of derde jaar, waarin de tanden en molaren beginnen te groeien. Deze verandering levert een grote druk en de grootste druk slaat dan vooral aan op het hoofd. Door het hoofdhaar te verwijderen verlicht je deze druk.
- Haar trekt energie uit het lichaam, vooral als het haar zwak is. Als het broze haar wordt verwijderd, geef je rein haar de kans om ervoor in de plaats te komen. Dit haar zal dan ook steviger en gezonder zijn.
- Het verwijderen van hoofdhaar schenkt kracht, zuiverheid en lange levensduur.
- Het kaalscheren van het hoofdje bevordert de bloedtoevoer naar de hersenen.
- Veel Hindoes geloven dat het onreine hoofdhaar gerelateerd is aan de negatieve karma uit de vorige levens. Bij de mundan sanskaar smeken de ouders als het ware Bhagavaana’s zegen af, zodat het kindje zijn/haar leven met een schone lei kan beginnen.
Waarom gebeurt de muran sanskaar?
De muran sanskaar wordt gedaan in het eerste jaar, maar kan ook in het derde jaar gebeuren.
Deze sanskaar heeft te maken met onthechting van negatieve daden uit het vorige leven, en het kaalscheren van het hoofdje is daar symbool van. Het kindje wordt zo geestelijk (d.m.v. pooja) en lichamelijk (d.m.v. bad en schone kleding) gezuiverd. Natuurlijk doucht het kindje het eerste jaar/de eerste 3 jaar wel, maar omdat er net pooja is gedaan voor het kindje, is het kindje geestelijk reiner. Daardoor heeft de lichamelijke reinheid meer effect. Soms wordt het badwater gereinigd met atar en Ganga jal. Dat maakt het nóg effectiever.
De traditie van het kind afpakken (na de pooja bij de muran sanskaar) en dan geld vragen, verwijst hier ook naar. Je smeekt eigenlijk de zegen van Bhagwaan af voor het kind, om eventuele negatieve invloeden te neutraliseren.
Hoe gebeurt een muran sanskaar?
Een muran sanskaar wordt op dezelfde manier gedaan als een pooja, alleen is er een deel tussen de pooja en havan. Daarin vindt er een speciaal ritueel plaats dat de muran sanskaar onderscheidt van een gewone pooja.
Zo wordt er dan bijvoorbeeld pooja gedaan op de scheerspullen die zullen worden gebruikt bij het kaalscheren van het hoofdje van de baby. Deze spullen worden dan bij de Kul Devta/Devi gelegd. Voor Hem/Haar zal de hoofdpooja plaatsvinden. Het komt weleens voor dat de pooja op de scheerspullen apart gebeurt, en dus niet tijdens de grote pooja.
Dus nadat er pooja is gedaan, begint het speciale ritueel dat de pooja een muran sanskaar maakt.
Nu wordt als eerst een mengsel gemaakt dat we kennen als panchaamrit. Wel zit hier water in en in panchaamrit niet. Eerst wordt melk en water gemengd. Hierna wordt er ghee, honing, suiker en yoghurt aan toegevoegd, onder het reciteren van de mantra: ‘Aum ushnena vaaya udakenehyadite keshaanvapah.’
Het kind zit bij de moeder op schoot, en net als een yajamaan met het gezicht naar het oosten. Nu worden er 3 plukjes haar gemaakt. Deze zijn aan de noord- en zuidkant van het hoofdje. De derde wordt aan de west-kant van het hoofdje gemaakt. 1 voor 1 worden ze met het mengsel nat gemaakt. Tijdens dit nat maken reciteert de pandit een mantra. Steeds wordt, na het nat maken van het plukje, het plukje met een stuk kusha ghaas vastgemaakt. De volgorde is zuid-west-noord.
Nu wordt op diezelfde volgorde het haar geknipt. Stukjes kusha ghaas moeten klaar gelegd worden voor het volgende.
Bij het knippen (dit doet de vader) wordt eerst het kusha ghaas doorgeknipt. Hierna wordt het plukje in drieën verdeeld. 3 stukjes kusha ghaas worden tegen 1 van de 3 delen, aan de rechterkant van het hoofdje, (van hoofdhuid tegen de haren) gezet. Dan worden de 3 stukjes kusha ghaas, samen met het plukje haar, geknipt. Dit zetten we in het stuk deeg dat daarvoor bereid is, in westelijke richting. De phoewa vangt het haar op en zit achter of naast de moeder. Dit wordt herhaald bij de andere 2 plukjes, in de juiste volgorde.
Datzelfde wordt gedaan bij de andere 2 plukjes haar (elders op het hoofdje). Let op de volgorde. Deze plukjes worden in de richting waarnaar ze op het hoofdje zijn, op het deeg gelegd. Dus noordelijk plukje in noordelijke richting van het deeg. Gobhar (koeienstront) gebruiken in plaats van deeg, is beter.
Ondertussen reciteert de pandit bepaalde mantra’s. Voor elke handeling bij het knippen is er een aparte mantra (verdelen, kusha ghaas plaatsen en knippen).
In totaal worden dus 9 plukjes haar geknipt. 27 stukjes kusha ghaas zijn hiervoor nodig.
Nu maakt de vader het hoofdje van de baby nat met het panchaamrit-achtige mengseltje dat eerder is gemaakt.
Dan pakt hij de scheerspullen en draait hij ze 3 keer om het hoofdje van de baby. Alleen bij het eerste rondje wordt een mantra gereciteerd, door de pandit uiteraard.
Nu maakt de vader het hoofdje van het kindje weer nat met het panchaamrit-achtige mengseltje, en overhandigt hij het kindje aan degene die het hoofdje gaat kaalscheren. Tijdens het geven, zegt hij: ‘Aum akshinvan parivapa’. Hiermee zegt hij dat diegene voorzichtig moet zijn.
Na het scheren, wordt het kindje gebaad en krijgt het schone, nieuwe kleding aan. De phoewa vangt het haar op en baadt het kindje etc. Daarna brengt ze het kindje terug naar de ouders.
Nu brengt de vader een Aum-teken aan op de plaatsen waar een plukje heeft gezeten (zuid-west-noord). Hierna brengt de pandit (soms de vader) een Aum- of Svastika-teken aan op het voorhoofd van het kindje. Dit gebeurt meestal met kaajal. Als er een Svastika-teken wordt aangebracht, wordt die zo aangebracht dat het middelpunt op het bewegende deel ligt.
Soms wordt op dit teken een 5-voudige pooja voor Gayatri Mata gedaan. Er wordt dan eerst een paanblad op gelegd, waar vervolgens de pooja op gebeurt. Na deze pooja wordt het paanblad, mét de geofferde zaken erop, op het altaar gezet.
Nu gebeurt de havan, waarna de muran sanskaar wordt afgesloten met aarti en shaanti paath.